| Γράφει ο/η laerta | |
Η μεταφορά των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων Ελλήνων υπηκόων της αλλοδαπής, από τη χώρα όπου έζησαν στην Ελλάδα, αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία και μια πρόκληση στην οποία όμως έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα μια σημαντική εμπειρία.
Από το 1992 και με την πρώτη μαζική επιστροφή Ελλήνων υπηκόων και ομογενών προς την Ελλάδα δημιουργήθηκε η ανάγκη ρύθμισης της διαδικασίας αυτής. Το έτος εκείνο ο Ν. 1276/92 αναγνώρισε το δικαίωμα της προαιρετικής ασφάλισης ασθένειας επαναπατρισθέντων Ελλήνων υπηκόων και ομογενών συνταξιούχων αλλοδαπού φορέα.
Είναι γνωστό ότι το ελληνικό ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα είναι ήδη σύνθετο στην Ελλάδα και, κατά συνέπεια, οι ηλικίες συνταξιοδότησης αλλά και τα δικαιώματα συνταξιοδότησης διαφέρουν πολύ από κατηγορία σε κατηγορία. Έτσι οι γυναίκες είχαν μέχρι πρόσφατα δικαίωμα σύνταξης στα 15 εργάσιμα χρόνια, οι υπηρετούντες σε μάχιμες υπηρεσίες στα σώματα ασφαλείας και στο στρατό είχαν δικαίωμα στα 58 χρόνια ηλικίας, οι υπηρετούντες σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα 5-8 χρόνια νωρίτερα του κανονικού ορίου ηλικίας, ενώ το κανονικό όριο συνταξιοδότησης διέφερε από 58 σε 60, 65 και σε ορισμένες κατηγορίες και στα 67 έτη ηλικίας (όπως καθηγητές πανεπιστημίου κ.α.).
Μέσα από αυτό το δαιδαλώδες σύστημα αναγνώρισης συνταξιοδοτικού δικαιώματος και τις διμερείς συμβάσεις κοινωνικής ασφάλισης που υπογράφηκαν από το 1983 και μετά, το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ) προσπάθησε να κατηγοριοποιήσει τους ομογενείς από τη Βόρειο Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία και να δημιουργήσει μια υπηρεσία διεκπεραίωσης των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των πολιτών από τις χώρες αυτές.
Με ορισμένες χώρες όπως ο Καναδάς (1997), οι ΗΠΑ (1994) και η Νέα Ζηλανδία (1994) υπάρχουν ήδη ειδικές διακρατικές συμβάσεις κλασικού τύπου αναγνώρισης των δικαιωμάτων των παλιννοστούντων ομογενών. Αυτό διευκόλυνε τις ελληνικές υπηρεσίες, του Υπ. Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, του Υπ. Εξωτερικών (με τα δραστήρια προξενεία του στο εξωτερικό) και του ίδιου του ΙΚΑ, να ανταποκριθούν άμεσα και να εφαρμόσουν τις διατάξεις των παραπάνω ειδικών συμβάσεων.
Υπάρχουν βέβαια ακόμη πιεστικές καταστάσεις επαναπατρισμού ομογενών από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, τις Βαλκανικές χώρες και άλλες χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η ρύθμιση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων αλλά και η ικανότητα μεταφοράς από τον ασφαλιστικό οργανισμό της αλλοδαπής δεν ήταν πλήρως κατοχυρωμένες. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση είναι δύσκολη διότι δεν υπάρχει μια αμφίδρομη και ισότιμη σχέση του ελληνικού με τον ξένο ασφαλιστικό φορέα. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι λύσεις που δόθηκαν και συνεχίζουν να δίνονται δεν μπόρεσαν να είναι οι τέλειες.
Περιληπτικά αναφέρεται ότι οι κατηγορίες ασφαλιστικής κάλυψης εργαζομένων στην Ελλάδα είναι και αυτές αρκετά σύνθετες, έτσι έχουμε ασφάλιση γήρατος μετά το όριο ηλικίας της συγκεκριμένης κατηγορίας επαγγέλματος, συντάξεις αναπηρίας, συντάξεις θανάτου για τους επιζώντες, αλλά και προαιρετική ασφάλιση ασθένειας όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι παροχές των παραπάνω σχημάτων ασφάλισης δεν είναι και υπερβολικά μεγάλες.
Εδώ προκύπτει το θέμα εάν η σύνταξη που χορηγείται στο εξωτερικό είναι πολύ μεγαλύτερη από τις περιορισμένες παροχές που προβλέπει το ΙΚΑ, τι πρέπει να κάνει ο επαναπατριζόμενος ασφαλισμένος. Οι εναλλακτικές δυνατότητες που έχει είναι:
α) να διατηρήσει το δικαίωμα είσπραξης της σύνταξης από το φορέα του εξωτερικού με άμεση καταβολή της σε τραπεζικό οργανισμό της Ελλάδας ή και του εξωτερικού με ανταπόκριση στην Ελλάδα και β) να εξετάσει την περίπτωση μεταφοράς των δικαιωμάτων του στην Ελλάδα.
Η πρώτη επιλογή είναι σχετικά εύκολη. Στην περίπτωση αυτή ισχύουν οι διατάξεις των Ν. 2238/94, 2065/92 σχετικά με τη φορολογία των συντάξεων εξωτερικού στην Ελλάδα, σύμφωνα και με το ελληνικό φορολογικό σύστημα.
Για την δεύτερη επιλογή και μέσα από το σύστημα που επικρατεί, ο ασφαλισμένος ομογενής πρέπει να έχει ήδη κατοχυρώσει τα συνταξιοδοτικά του δικαιώματα στις παραπάνω χώρες και να πιστοποιήσει αυτή την ασφαλιστική κάλυψη με επίσημες μεταφράσεις των κατά τόπους ελληνικών προξενείων. Με τα παραστατικά αυτά ζητά από το Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Μισθωτών ΙΚΑ-ΕΤΑΜ την αναγνώριση των δικαιωμάτων από το εξωτερικό και την παροχή σύνταξης στην Ελλάδα με την εικονική αποδοχή των συντάξιμων χρόνων που υπολείπονται.
Η διαδικασία φαίνεται να είναι αρκετά ομαλή εφόσον πληρούνται μερικοί βασικοί κανόνες της ελληνικής συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, όπως :
α) Συμπλήρωση του 58ου ή 60ου ή 65ου έτους ηλικίας, ανάλογα με την περίπτωση
β) Συμπλήρωση ελαχίστου ορίου 10.500 ασφαλισμένων ημερομισθίων
γ) Να μην έχουν προφανή αναπηρία, οπότε περιέρχονται σε άλλη κατηγορία συντάξεων
δ) Να διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα
ε) Να μην έχουν άλλη συνταξιοδοτική κάλυψη από ελληνικό οργανισμό, και
στ) Να διατηρούν την ελληνική υπηκοότητα
Η μεταφορά των ασφαλιστικών δικαιωμάτων σε περίπτωση μη συνταξιοδοτημένου ακόμη Έλληνα ομογενή γίνεται κατά αναλογία των δικαιωμάτων που μπορεί να πιστοποιήσει πάντα στο ΙΚΑ. Για την περίπτωση μιας ενδεχόμενα ελλιπούς κάλυψης ασφάλισης ασθένειας από τον ασφαλιστικό οργανισμό της αλλοδαπής, το ΙΚΑ δημιούργησε επίσης το σύστημα της προαιρετικής ασφάλισης ασθένειας, το οποίο αποδείχθηκε αρκετά ελκυστικό.
Με την καταβολή εισφοράς ισόποσης προς το 8% της πλήρους σύνταξης, οι πολίτες αυτοί έστω και αν δεν έχουν καμία σύνταξη, έστω και αν δεν έχουν ασφάλιση ασθένειας από άλλο οργανισμό, και έστω και αν δεν εργάζονται σε συστηματική βάση, μπορούν να «εξαγοράσουν» τα δικαιώματα ασφάλισης ασθένειας σε αρκετά χαμηλό κόστος, όπως θα έκαναν ενδεχόμενα και με ένα συνήθη ιδιωτικό οργανισμό ασφαλειών ασθένειας.
Χρειάζεται παραπέρα βελτίωση του συστήματος όπως η σύναψη συμφωνίας διμερούς διακρατικής σύμβασης με την Αυστραλία, τη Νότια Αφρική και άλλες χώρες. Η ενεργοποίηση των γραφείων εργατικών συμβούλων των ελληνικών προξενείων του εξωτερικού, όπου βέβαια υπάρχουν, τα οποία είναι ενημερωμένα σχετικά με τις διαδικασίες είναι επίσης σημαντική. Και ο ρυθμός επανόδου των ομογενών στην Ελλάδα, ιδιαίτερα από τη Βόρειο Αμερική, δεν είναι πια ιδιαίτερα μεγάλος. Υπάρχει όμως πάντα η ελπίδα για μια ουσιαστικότερη βελτίωση και εξομάλυνση της διαδικασίας.
Links: www.ggae.gr/palinnostisi/assist.el.asp
www.ggae.gr/diaspora/assist.el.asp
www.ika.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου