Τα Κόκκινα Φανάρια του Βασίλη Γεωργιαδη

“Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζώη σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσον μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου
μες στις πολλές κινήσεις κι ομιλίες” 

                              Κ.Π. Καβάφης

Η δημόσια τηλεόραση πρόβαλε την ταινία “Τα Κόκκινα Φανάρια”. (ΕΤ3, 12/12/2011). Είναι ταινία αριστούργημα. Φτιαγμένη από ανθρώπους που έδωσαν τον καλύτερο ευατό τους. Προσοχή στην λεπτομέρεια, ακόμα και οι κομπάρσοι. Αμερικάνοι που μιλάν αμερικάνικα και Γερμανοί που μιλάνε γερμανικά. 

Ο σκηνοθέτης Βασίλης Γεωργιαδης, που δεν μεγαλοπίαστηκε ποτέ, μάζεψε τα μεγαλύτερα ταλέντα, τους πραγματικούς ηθοποιούς της εποχής του και τους έδεσε σε ένα καταπληκτικό οργανικό σύνολο που έπαιζε μαζί και όχι παράλληλα. Είναι ταινία που δίνει την ανθρώπινη διάσταση, το δράμα του ανθρώπου που χάνεται μέσα στην θάλασσα της ζωής. Ο Γεωργιάδης μας έδωσε με πάθος το απροσδόκητο τρυγώντας το σε τόπο που οι μικροαστούληδες δεν θα πάταγαν ποτέ το ποδαράκι τους και σε ώρες που οι ίδιοι αυτοί το πολύ να είχαν παρασυρθεί στην παρανομία της μπιρίμπα. Πόρνες, νταβατζήδες, πελάτες λειτουργούν σαν ένα. Μέσα στην αποπνικτική ατμόσφαιρα του πορνείου οι άνθρωποι λειτουργούν μηχανικά αλλά δεν χάνουν την ανθρωπιά τους, ακόμη και ο Μιχαήλος (Γιώργος Φούντας) στο τέλος δεν ξεχνάει ότι είναι άνθρωπος.

Ο Βασίλης Γεωργιάδης μέσα από “Τα Κόκκινα Φανάρια” έδωσε την ανθρώπινη κατάσταση, την μοιραιότητα της τύχης ή της ατυχίας. Δεν χρειάζεται ο ήχος. Κλείστε τον ήχο και θα καταλάβετε το δράμα, τον αγώνα του ανθρώπου. Χωρίς ήχο θα ξεπηδήσουν αυτόνομες και ολοζώντανες μορφές, μιας μαντάμ Παρί, ενός Μιχαήλου, μιάς Μυρσίνης, μιάς αγιασμένης και ταπεινής Κατερίνας..... μορφές που μοιάζουν σαν να μην τις συνάντησε κανείς στην οθόνη, αλλά να τις γνώρισε, να τις έζησε από κοντά, να μίλησε κάποτε μαζί τους, να τις είδε να περπατούν στον Πειραιά, στην Αθήνα, στο λιμάνι, στην Καπνικαρέα - τόσο πειστικές, ολοκληρωμένες, αυθύρπακτες καθώς είναι ξεκομένες απο την φανατασία του σκηνοθέτη, που τις δημιούργησε. 

Κλείστε τον ήχο σε ένα από τα έργα της τελευταίας εποχής και τι θα δείτε; Το πολύ να δείτε ωραία πλάνα βουβά που δεν λένε τίποτα, την χρωματική σιωπή μιάς ατάλαντης αβουλίας. Στα “Κόκκινα Φανάρια” μιλάνε οι εικόνες, τα πρόσωπα, οι κινήσεις, η βροχή που ξεπλένει και καθαρίζει. Τα εσωτερικά στο Μπαρ Φρύνη και τα εξωτερικά στο λουναπαρκ, στο λιμάνι, στην Καπνικαρέα, στα γραφεία της ναυτιλιακής εταιρείας, στο καράβι, στην παράγκα της Κατερίνας δεν είναι ξακάρφωτες σκηνές που πρέπει να γυριστούν, αλλά δένουν οργανικά για να δώσουν την ιστορία των ανθρώπων του “Μπαρ Φρύνη”. Να πλάσουν τους χαρακτήρες και να μας τους δώσουν σε ένα οργανικό σύνολο. Οι λέξεις, οι διάλογοι δεν απλά λέξεις ριγμένες στην τύχη, στον αέρα για να κερδίσουν χρόνο και να καλύψουν το δίωρο. ή λέξης μαλάκας λείπει Σε αντίθεση με τους σημερινούς εττικεταρισμένους ψευτομπαγιάτικους, δήθεν μοντέρνους με το μαλάκας να δίνει και να πέρνει, διανοουμενίστικους, στημένους, πομπώδεις και κενούς περιεχομένου οι διάλογοι του έργου κυριαρχούνται από αλήθεια και ρεαλιστική φυσικότητα.

Είναι ταινία που γυρίστηκε το 1963 και όμως βλέπουμε τον αράπη να ερωτοτροπεί με λευκή ξανθιά ελληνοπούλα. Την μαντάμ Παρί και την Μυρσίνη να είναι έτοιμες να παίξουν αλλά να τις “κόβει” ο Μιχαήλος που σβήνει το φώς και κλειδώνει την πόρτα έτοιμος για το τρίο.

Το ποίο σημαντικό είναι ότι το πρωτοποριακό αυτό αριστούργημα γυρίστηκε την εποχή της επάρατης Δεξιάς. Επάρατη Δεξιά που σεβόταν το ταλέντο, οι περισσότερο ηθοποιοί του έργου ανήκαν στην αριστερά και όμως. Τότε γυρίστηκαν έργα που άφησαν εποχή (Κάλπικη Λίρα, Στέλλα, Ποτέ την Κυριακή, Ουρανός, Συνοικία τό Όνειρο, και τόσες άλλες) που ακόμη και σήμερα δίνουν έναν αέρα αισιοδοξίας, μια φρεσκάδα ελπίδας. Έκτοτε, από την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1981 κατά Πάγκαλο, ο ελληνικός κινηματογράφος πήγε κατά διαβόλου. Κυριαρχήθηκε απο ατάλαντους καιροσκόπους που το μόνο προσόν τους ήταν ότι κάποτε κόλλησαν αφίσες, τους κουλτουριτζήδες της αριστερόστροφης προοδευτικάντζας της αισθητικής του καπνισμένου τσουκαλιού και του ταγαριού που έδωσαν ασυνάρτητα χάλια. 

Η Κατερίνα το χωρίς παρελθόν, “αυτή αδειάζει λεκάνες σε σπίτια”, το χθαμαλό ανθρωπάκι που μεταμορφώθηκε, απο τον Βασίλη Γεωργιάδη σε αγιασμένη μορφή, σε ηρωίδα της καθημερινότητας: δίνει το νόημα, μας λέει τι να κάνουμε: “Ωραία η ζωή Κατερίνα; Καλή είναι..” Καλή είναι η ζωή ακόμη και στον μικρόκοσμο του μπουρδέλου, της κοινωνίας, της πολιτικής αρκεί να μή χάσεις την ανθρωπία σου και να μπορείς να φυτεύεις λουλούδια πλάι στα σκουπίδια.